Người ta đã từng ví, cơn dông như một nhà máy điện có công suất khoảng vài trăm MW với điện thế lên tới hàng tỷ V, nguồn điện của một tia sét xuất hiện trong cơn dông có thể dùng để thắp sáng bóng đèn 100W trong vòng 3 tháng. Với cường độ mạnh như vậy, dông sét là một trong số những hiểm họa thiên tai vô cùng nguy hiểm đối với tính mạng con người và gây ra những thiệt hại rất lớn về tài sản vật chất.

Chúng ta hãy cùng nhau nhìn lại lịch sử vào năm 1769, khi đó nhân loại chưa biết đến những thiết bị chống sét như ngày nay. Một thảm hoạ đã xảy ra khi sét đánh trúng kho dự trữ thuốc nổ hơn 1000 tấn tại một thành phố của Italia. Cả toà nhà nổ tung và làm chết hơn 3000 người sống trong thành phố. Cho đến khi phát minh đầu tiên của nhà bác học Franklin về chiếc cột thu lôi ra đời, những thiệt hại khủng khiếp do sét đánh như thế không còn xảy ra nữa. Kể từ đó đến nay, tuy không chế ngự được hoàn toàn, nhưng những thiết bị chống sét đã góp phần giảm thiểu đáng kể thiệt hại do sét gây ra nhằm bảo vệ cuộc sống con người. Trải qua hơn 200 năm kể từ khi xuất hiện chiếc cột thu lôi đầu tiên, công nghệ phòng chống sét ngày càng được hoàn thiện và hiệu quả hơn. Còn ở Việt Nam, công tác nghiên cứu và ứng dụng công nghệ này đang được triển khai như thế nào?

Theo thống kê chưa đầy đủ, mỗi năm nước ta có hàng chục người bị sét đánh dẫn đến thiệt mạng. Nếu thiệt hại về người thường tập trung chủ yếu ở một số địa bàn hay xảy ra dông sét mạnh thì về mặt kinh tế, dông sét lại gây thiệt hại ở hầu khắp mọi nơi. Trong cuộc sống hiện đại, chúng ta đang sử dụng rất nhiều các thiết bị nhạy cảm với tia sét, trong đó có không ít các công trình, đường dây tải điện, kho tàng, trạm xăng, các thiết bị điện tử viễn thông, thiết bị nghiên cứu khoa học, máy móc sản xuất đã bị sét đánh hỏng, gây thiệt hại vô cùng to lớn.

- Năm 2001, ngành điện có khoảng 400 sự cố, 50% trong số đó là do sét gây ra. đặc biệt ngày 4/6/2001, sét đánh nổ một máy cắt 220 KV của Nhà máy Thuỷ điện Hòa Bình. Sự cố đã khiến lưới điện miền Bắc bị rã mạch, nhiều nhà máy điện bị tách ra khỏi hệ thống. HN và nhiều tỉnh thành khác bị mất điện trên diện rộng trong vòng từ 10 – 30’.

- Hàng năm, sét gây thiệt hại lớn cho ngành Bưu chính viễn thông, ảnh hưởng không tốt đến chất lượng dịch vụ. Đặc biệt, tại Pleiku - Gia Lai, trong trận mưa dông ngày 24/8/2001, sét đã đánh trúng tổng đài của Bưu điện trung tâm tỉnh khiến trên 2000 máy thuê bao điện thoại bị tê liệt, đến vài ngày sau mới khắc phục được sự cố.

- 8/2001, tại trạm cân tự động Dầu Giây - Đồng Nai, sét đánh trúng cụm máy vi tính và bàn cân điện tử khiến trạm ngừng hoạt động trong 1 tháng.

- Năm 1999, sét đánh vào trạm quan trắc tự động SIOMA tại sân bay Nội Bài gây thiệt hại trên 700 triệu đồng…

Trên đây chỉ là một vài trong số rất nhiều những sự cố xảy ra do sét đánh vào các công trình quan trọng, gây thiệt hại đáng kể về tài sản, cơ sở vật chất và chi phí khắc phục cho các đơn vị liên quan. Xác định được tầm quan trọng của công tác phòng chống sét, nhiều năm qua, các nhà khoa học của Việt vật lý địa cầu đã tiến hành nghiên cứu về hoạt động dông sét ở Việt Nam để từ đó đề xuất các giải pháp phòng chống thích hợp. Đây cũng chính là đề tài độc lập cấp Nhà nước vừa được Bộ KH & CN phê duyệt vào tháng 9/2002. Nội dung nghiên cứu tập trung vào việc quan trắc, thu thập số liệu thông qua các thiết bị đặc biệt để từ đó tìm ra quy luật, đặc điểm, mật độ sét cho từng vùng lãnh thổ của Việt Nam.